Không chiếm dụng làn trái, luôn duy trì tốc độ, khoảng cách hay tránh xa các xe cỡ lớn là điều mỗi tài xế cần nắm rõ khi lái trên cao tốc.
Chuẩn bị xe
Trên một số cao tốc, nhất là những cao tốc mới, có thể có rất ít trạm dừng nghỉ, sửa chữa, tiếp nhiên liệu cho xe. Chính vì thế tài xế cần chuẩn bị xe thật kỹ lưỡng trước mỗi chuyến hành trình.
Bên cạnh việc chiếc xe không được có lỗi gì về hệ truyền động (động cơ, hộp số, dẫn động…), những mục tài xế có thể tự kiểm tra gồm: đảm bảo lốp được bơm đủ hơi, đúng với khuyến cáo của nhà sản xuất được in trên khung cửa phía bên tài, phanh còn hoạt động tốt, bình nhiên liệu đủ để di chuyển hết hành trình, gương và kính không bẩn hoặc mờ, hệ thống đèn hoạt động đủ và đúng.
Một việc rất quan trọng khác mà nhiều tài xế thường quên là chuẩn bị đủ tiền trong thẻ thu phí tự động. Hiện hầu hết các cao tốc đều thu phí tự động, vì vậy với xe mới, cần dán thẻ trước khi vào cao tốc để không mất thời gian dán tại trạm thu phí. Với những xe đã dán thẻ, cần đảm bảo số tiền trong thẻ còn đủ với mức phí tại trạm. Hiện các app thu phí đều liên kết với ngân hàng, vì vậy cách tốt nhất là lựa chọn tự động nạp tiền từ ngân hàng vào thẻ. Ví dụ, tài xế có thể thiết lập để khi nào tài khoản thu phí còn dưới 300.000 đồng sẽ được tự động nạp thêm 1 triệu đồng.
Đoạn dẫn vào cao tốc Phan Thiết – Dầu Dây. Ảnh: Tân Phan
Chuẩn bị sức khỏe
Tốc độ di chuyển trung bình trên cao tốc nhanh hơn so với trong thành phố hoặc trên quốc lộ, do đó tài xế cần tập trung cao độ mới có thể xử lý tình huống nguy hiểm kịp thời nếu xảy ra. Đồng thời việc di chuyển đều đều ở tốc độ cao có thể khiến tài xế thấy buồn ngủ.
Để luôn tập trung, cần đảm bảo ngủ đủ giấc trước khi di chuyển, không để bụng đói. Trước mỗi chuyến đi có thể uống cà phê, trà, nước tăng lực để tăng độ tỉnh táo, nhưng không nên lạm dụng.
Ngay cả khi tài xế đã ngủ đủ, tình trạng buồn ngủ lúc lái xe trên cao tốc vẫn có thể xảy ra. Hiện tượng này được các nhà khoa học đặt tên “thôi miên cao tốc”, miêu tả cảm giác buồn ngủ hoặc quên sự vật sự việc trên đường khi lái xe đường dài, ít cảnh vật, tốc độ di chuyển đều. Lý do là bởi não bộ không được kích thích bởi những sự thay đổi về thị giác, giảm khả năng phản xạ. Tài xế có thể vẫn làm chủ được vô-lăng, nhưng quên các vật thể trên đường như biển báo hiệu, lối ra.
Những đoạn đường dài, ít cảnh vật dễ khiến tài xế bị “thôi miên cao tốc”. Ảnh: Tân Phan
Ở những đoạn đường dài và không có cảnh vật, nên chạy liên tục tối đa 2 giờ, sau đó nghỉ ngơi khoảng 15 phút rồi tiếp tục. Hạn chế nghe những bài nhạc êm, nhịp điệu chậm, đều, thay vào đó nên nghe podcast, ebook để não bộ luôn kích thích theo sự thay đổi của nội dung tác phẩm. Bên cạnh đó có thể mở cửa sổ để lấy khí tươi vào trong xe.
Nếu cơn buồn ngủ không thể mất đi, cách tốt nhất nên ghé trạm dừng nghỉ, hoặc nơi an toàn cách xa đường xe chạy để chợp mắt 15-30 phút.
Duy trì tốc độ và giữ khoảng cách an toàn
Trên cao tốc phải tuân thủ tốc độ tối thiểu, tối đa để đảm bảo an toàn và lưu thông liên tục. Đi dưới tốc độ tối thiểu là vi phạm luật, gây cản trở giao thông cho các tài xế đi nhanh hơn và tăng rủi ro tai nạn.
Vì tốc độ cho phép lớn, tài xế cần giữ khoảng cách an toàn với các xe phía trước. Khoảng cách mà các chuyên gia đưa ra là 3 giây với thời tiết tốt (khoảng 100 m), 6 giây với thời tiết xấu (khoảng 200 m). Trên các cao tốc có các bảng hiệu, vạch kẻ đường để giúp tài xế ước lượng khoảng cách. Khi gặp các xe kích thước lớn, như xe đầu kéo, xe khách, cần giữ khoảng cách xa hơn. Tránh tuyệt đối việc chạy quá sát xe cỡ lớn ở phía trước, phía sau hoặc hai bên hông.
Khi vượt xe, phải chú ý quan sát, đủ điều kiện an toàn mới báo hiệu hướng vượt bằng xi-nhan, tăng tốc vượt, và vượt dứt khoát. Vượt xong phải giữ tốc độ để giữ khoảng cách với xe phía sau. Không đi song song xe khác cả một đoạn đường dài.
Các lưu ý về làn đường
Đường cao tốc là nơi lưu thông với tốc độ rất cao so với đường phố, vì vậy điều đầu tiên tài xế cần nhớ là luôn đi ở làn bên phải nếu không có nhu cầu vượt. Làn trái sát dải phân cách chỉ dành cho xe vượt, đi nhanh. Đây là nội dung được quy định trong luật.
Không cho xe chuyển làn tùy tiện khi không cần thiết, không đi vào giữa vạch kẻ làn, trước khi chuyển làn cần phải bật xi-nhan cảnh báo, chỉ chuyển làn khi đủ điều kiện an toàn, có nghĩa là không có xe đi quá sát phía sau. Chỉ khi nào quan sát qua gương chiếu hậu thấy trọn vẹn xe phía sau, và quay đầu nhìn nhanh ngang hông không có xe mới được chuyển làn. Với những đoạn có ba làn đường trở lên thì phải chuyển từng làn một, khi đủ điều kiện an toàn mới chuyển làn tiếp theo.
Tài xế không được lái xe di chuyển ở làn dừng khẩn cấp. Đây là làn dành cho xe dừng khẩn cấp trong trường hợp gặp vấn đề về sức khỏe hoặc hỏng xe. Chỉ những xe ưu tiên đi làm nhiệm vụ theo luật định, có tín hiệu còi, đèn ưu tiên mới được chạy ở làn này.
Nhập làn vào cao tốc và ra khỏi cao tốc
Khi nhập làn trên cao tốc, tài xế cần quan sát kỹ, đảm bảo đường thông thoáng, không có xe trong điểm mù, sau đó dùng xi-nhan trái, và tăng tốc rồi đưa xe vào làn cần nhập. Việc bật xi-nhan lúc này chỉ là hành động “xin đường”, do đó tài xế phải nhường các phương tiện đang lưu thông trên cao tốc, chỉ nhập làn khi đã đủ điều kiện an toàn. Nhập làn phải thực hiện dứt khoát, không chần chừ, không dừng lại giữa làn.
Khi tách làn, thoát khỏi cao tốc, tài xế cần đưa xe sát về làn bên phải, lưu ý bật xi-nhan báo hiệu chuyển làn trong tình huống này, và đổi làn một cách lần lượt, không đổi một lúc hai làn liên tiếp nhau. Bắt đầu giảm tốc độ khi có biển báo hiệu giao thông, và tách khỏi làn khi đã đến đoạn giao cắt, lưu ý không chen lấn, tạt đầu những xe đang chuẩn bị tách khỏi làn.
Di chuyển trên cao tốc khi trời mưa
Khi mưa, sức bám của bánh xe và mặt đường giảm, nếu trường hợp cần phanh gấp, quãng đường phanh sẽ dài hơn so với điều kiện đường khô ráo. Ngoài ra, tài xế còn có thể gặp hiện tượng bánh xe trượt nước, gây mất kiểm soát và dễ dẫn đến tai nạn.
Tai nạn trên cao tốc Hạ Long – Vân Đồn năm 2020 do xe bị trượt nước. Video: BOT Bien Cuong
Do đó tài xế phải giữ khoảng cách an toàn với các xe khác xa hơn với các xe khác, tức 6 giây hoặc 200 m. Lốp không nên bơm quá căng, nếu lốp đã mòn khiến các rãnh thoát nước không còn hoạt động hiệu quả, cần thay thế càng sớm càng tốt.
Tìm hiểu kỹ đường đi
Trước khi đi trên cao tốc “lạ”, lần đầu di chuyển, tài xế nên tìm hiểu kỹ về địa hình, thông tin về cao tốc. Lưu ý phải nhìn kỹ và tuân thủ các biển báo trên đường đi. Có thể tận dụng tính năng dẫn đường định vị của camera hành trình hoặc smartphone để có lộ trình an toàn và chính xác.
Sử dụng đèn vào ban đêm
Khi di chuyển trên cao tốc ở ban đêm, tài xế có thể dùng đèn pha để tăng tầm nhìn phía trước, với điều kiện ở phía trước và làn ngược lại không có xe. Việc bật pha khi có các xe phía trước sẽ gây chói mắt cho các tài xế khác, khiến dễ xảy ra tai nạn.
Hiện nay có nhiều xe trang bị tính năng đèn pha thông minh, có khả năng cụp pha tự động khi phát hiện phương tiện di chuyển phía trước, nên sử dụng tính năng này nếu xe có hỗ trợ.
